Κλείνουν και τα βιβλία μαζί με τα σχολεία;

Τώρα που η σχολική χρονιά έφτασε στο τέλος της, πολλοί γονείς και παιδαγωγοί ανησυχούν για τη διατήρηση της ακαδημαϊκής γνώσης που έχουν κατακτήσει τα παιδιά μετά το πέρας του καλοκαιριού. Η αγωνία αυτή πιθανώς κρύβεται πίσω από την προτροπή πολλών παιδαγωγών για παρακολούθηση καλοκαιρινών μαθημάτων κι ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων, καθώς και πίσω από την υπόδειξη και πολλές φορές πίεση που ασκούν πολλοί γονείς στα παιδιά τους για επανάληψη της σχολικής ύλης και προετοιμασία στα μαθήματα της επόμενης τάξης. Κι όμως, είναι πιθανό κάποια στιγμή μία φωνή μέσα τους να πει: «Μα δεν θα χαλαρώσουμε και λίγο;»

Από την άλλη, πολλοί γονείς και παιδιά εξαντλημένοι συχνά από τις ποικίλες απαιτήσεις της σχολικής χρονιάς, ανυπομονούν να ζήσουν τους καλοκαιρινούς μήνες ξέγνοιαστοι κι ελεύθεροι από υποχρεώσεις και ωράρια. Κλείνουν τα βιβλία μαζί με τα σχολεία και αφήνονται στη χαρά και τη δημιουργικότητα του ελεύθερου παιχνιδιού, της έντονης σωματικής κίνησης, του ελεύθερου χρόνου… Κι όμως, είναι πιθανό κάποια στιγμή μία φωνή μέσα τους να πει: «Ωραία όλα αυτά, αλλά μήπως να διάβαζες και λίγο;»

Παρόλο που ο καθένας μας υποστηρίζει κάποια άποψη περισσότερο από κάποια άλλη, είναι πολύ πιθανό οι δύο αυτές πλευρές να υπάρχουν έστω κι από λίγο μέσα μας. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν, να τις γνωρίσουμε από κοντά…

Το φαινόμενο της απώλειας μέρους της ακαδημαϊκής γνώσης κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών έχει απασχολήσει την κοινότητα των εκπαιδευτικών από τις αρχές του 1900. Έχει βρεθεί ότι ένα κομμάτι κυρίως, της αναγνωστικής ικανότητας και των μαθηματικών γνώσεων και δεξιοτήτων “χάνεται” κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά που προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα ή αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ξεκινήσουν τη νέα σχολική χρονιά με περισσότερα μαθησιακά ελλείμματα, εξαιτίας της ελλιπούς εξάσκησής τους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Το γεγονός αυτό λοιπόν, έχει θορυβήσει δικαιολογημένα γονείς και εκπαιδευτικούς με αποτέλεσμα να μην είναι διόλου σπάνιο να ακούσει κάποιος σε ένα σπίτι με παιδιά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού μία μαμά ή έναν μπαμπά να υπενθυμίζει, πολλές φορές κι έντονα, σε ένα παιδί να διαβάσει το εξωσχολικό του βιβλίο.

Από την άλλη, όλοι έχουμε ανάγκη από ξεκούραση και διακοπή από την καθημερινότητά μας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Μειώνεται συνήθως, το εσωτερικό μας κίνητρο να δεσμευόμαστε σε απαιτητικές διαδικασίες κι άρα, δεν είναι περίεργο να βλέπει κανείς την καλοκαιρινή ραστώνη παρούσα στη ζωή των μικρών και των μεγάλων. Ταυτόχρονα, όλοι γνωρίζουμε πως η μάθηση για να είναι αποτελεσματική απαιτεί την ενεργητική συμμετοχή του μαθητή με πολλούς τρόπους. «Άρα, ποιος ο λόγος να πιέζουμε τα παιδιά μας;», ίσως να αναρωτιούνται πολλοί γονείς…

Το καλοκαίρι και κυρίως, η περίοδος των διακοπών από την καθημερινότητα είναι μία ευκαιρία για την οικογένεια να συνδεθεί με έναν διαφορετικό τρόπο, καθώς ο χρόνος που διαθέτει ο ένας στον άλλο είναι περισσότερος. Η κάθε οικογένεια είναι εκείνη που θα ορίσει τί είναι σημαντικό για τα μέλη της να βιώσουν μέσα σε αυτό το διάστημα. Επιπλέον, η δημιουργία ενός καλού συναισθηματικού κλίματος ανάμεσα στα μέλη είναι προϋπόθεση για την όποια δραστηριότητα επιλέξει η οικογένεια να εμπλακεί. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, το επίπεδο των ακαδημαϊκών γνώσεων που κατέχει ένα παιδί είναι μέρος μίας μεγαλύτερης πραγματικότητας κι η κάθε οικογένεια δικαιούται να το προσεγγίσει με διαφορετικό τρόπο. Άλλωστε, η μάθηση είναι μία συνεχής διαδικασία που συμβαίνει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και μέσα από πολλές δραστηριότητες. Παρόλα αυτά, μπορεί να είναι βοηθητικό να έχει κανείς στο νου του ότι:

• Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από αυτό που βλέπουν ότι κάνουμε. Η δική μας στάση απέναντι στη μάθηση είναι πιο σημαντική από τα λόγια μας. Το ενδιαφέρον μας να γνωρίσουμε έναν καινούριο τόπο που επισκεπτόμαστε, να δοκιμάσουμε ένα καλοκαιρινό άθλημα, να διαβάσουμε ένα καινούριο βιβλίο ή να ακούσουμε μουσική που δεν έχουμε ξανακούσει, καλλιεργούν την περιέργεια των παιδιών μας απέναντι στα καινούρια ερεθίσματα.

Επίσης, είναι σημαντικό να:

• Παρέχουμε στα παιδιά τα μέσα για να γνωρίσουν κι εκείνα τα καινούρια ερεθίσματα. Βιβλία που δεν έχουν ξαναδιαβάσει, είδη ζωγραφικής και χειροτεχνίας, πυξίδες, κυάλια, μάσκες είναι μερικά μόνο από οσα μπορούμε να προμηθεύσουμε τα παιδιά μας για να γνωρίσουν τον κόσμο που τα ενδιαφέρει.
• Ακολουθούμε την περιέργεια και τη φαντασία των παιδιών.
• Ενισχύουμε την επαφή τους με άλλα παιδιά.
• Σεβόμαστε τις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού. Σε περίπτωση που το παιδί αντιμετωπίζει κάποιες μαθησιακές δυσκολίες ή ζει σε ένα περιβάλλον με περιορισμένα ερεθίσματα, φροντίζουμε να του παρέχουμε την υποστήριξη που χρειάζεται προκειμένου η έναρξη της σχολικής χρονιάς να το βρει ενδυναμωμένο.

Καλό καλοκαίρι!

Ράνια Καραμπά
Ψυχολόγος, M.Sc. in Child Development
raniakaraba@yahoo.gr