Μαμά, δεν θέλω να διαβάσω το καλοκαίρι!
Καθώς η φετινή, πρωτόγνωρη σχολική χρονιά έφτανε στο τέλος της και έχοντας μιλήσει με αρκετές άλλες μαμάδες, συνειδητοποίησα ότι τελικά φέτος δεν έμαθαν όλοι οι μαθητές τα ίδια πράγματα. Ανάλογα με το σχολείο στο οποίο φοιτούσαν, το δάσκαλο τον οποίο είχαν ή εκείνον που προσέλαβαν οι γονείς για να παραδώσει τα χαμένα μαθήματα, ορισμένα παιδιά κάλυψαν τη διδακτέα ύλη και άλλα έμειναν πίσω. Έχοντας λοιπόν μπροστά μας δύο μήνες ενός εξίσου «διαφορετικού» καλοκαιριού, υποθέτω ότι πολλοί γονείς – μαζί τους κι εγώ – αναρωτιούνται αν θα πρέπει να πιέσουν τα παιδιά τους να μελετήσουν ή να τα αφήσουν εντελώς ελεύθερα να χαρούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Στη δύσκολη αυτή εξίσωση, το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα είναι η άρνηση των παιδιών να ασχοληθούν με σχολικά μαθήματα.
Τι λένε οι ειδικοί
Το φαινόμενο της απώλειας μέρους της ακαδημαϊκής γνώσης κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών έχει απασχολήσει την κοινότητα των εκπαιδευτικών από τις αρχές του 1900. Έχει βρεθεί ότι ένα κομμάτι κυρίως, της αναγνωστικής ικανότητας και των μαθηματικών γνώσεων και δεξιοτήτων χάνεται κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Από την άλλη, όλοι έχουμε ανάγκη από ξεκούραση και διακοπή από την καθημερινότητά μας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Επιπλέον, σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους, ο ελεύθερος, μη-δομημένος χρόνος δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ανακαλύψουν το περιβάλλον τους, αλλά και τον εσωτερικό τους κόσμο και αποτελεί την αρχή της δημιουργικότητας. Με το να τα κρατάμε μονίμως απασχολημένα, στην πραγματικότητα δεν τους επιτρέπουμε να αφουγκραστούν τις δικές τους ανάγκες, τα δικά τους συναισθήματα και να τα διοχετεύσουν με τον τρόπο που επιλέγουν εκείνα. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε ως γονείς;
Οι 3 βασικές αρχές
Στην προσπάθειά μου να απαντήσω κι εγώ στις δικές μου ανησυχίες, κατέληξα, μετά από διαβάσματα και έρευνα, σε τρεις παραδοχές που πρέπει πάντοτε να λαμβάνουμε υπόψη μας, προτού πάρουμε αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά μας.
1. Η κάθε οικογένεια και το κάθε παιδί έχουν διαφορετικές ανάγκες και είναι αυτές που θα μας καθοδηγήσουν στο πώς θα εκμεταλλευτούμε καλύτερα το χρόνο των διακοπών. Προσαρμοζόμαστε στις ιδιαιτερότητες του παιδιού και της δικής μας ζωής και δεν εφαρμόζουμε απαράλλαχτα ένα μοντέλο που είδαμε και μας άρεσε.
2. Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από αυτό που βλέπουν ότι κάνουμε. Η δική μας στάση απέναντι στη μάθηση είναι πιο σημαντική από τα λόγια μας. Το ενδιαφέρον μας να διαβάσουμε ένα καινούριο βιβλίο καλλιεργεί την περιέργεια των παιδιών μας απέναντι στο διάβασμα με την ευρύτερη έννοια.
3. Είναι απολύτως απαραίτητο να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στον αληθινά ελεύθερο, χωρίς κανέναν προγραμματισμό, χρόνο και στις όποιες δραστηριότητες αποφασίσουμε ότι θα κάνουν τα παιδιά.
Επιλέγοντας μοντέλο μάθησης
Με απλά λόγια, δεν υπάρχει «σωστό» και «λάθος». Υπάρχει «ταιριάζει ή όχι στο δικό μου παιδί;» και κυρίως «ποιος τρόπος απασχόλησης/μάθησης του ταιριάζει;». Αφού απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, θα είμαστε σε θέση να χαράξουμε τον δικό μας προγραμματισμό για τους φετινούς καλοκαιρινούς μήνες, που μπορεί να περιλαμβάνει:
Μαθήματα με κάποιον δάσκαλο, αν νιώθουμε ότι το παιδί έχει πολλά κενά. Όμως πάντα με σεβασμό στον ελεύθερο χρόνο του, φροντίζοντας τόσο οι ώρες του μαθήματος όσο και οι ώρες της μελέτης να είναι περιορισμένες και να υπάρχει ένα διάστημα τουλάχιστον 15 ημερών, όπου το παιδί δεν θα ασχοληθεί καθόλου με σχολική μελέτη.
Επαναληπτικές ασκήσεις που θα βρούμε σε ειδικά σχολικά βοηθήματα, με τη δική μας επίβλεψη.
Δημιουργικά παιχνίδια εξάσκησης και γνώσεων που θα βρούμε σε διάφορα βιβλία καλοκαιρινών δραστηριοτήτων.
Διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων, με την προϋπόθεση ότι δεν πιέζουμε τα παιδιά να το κάνουν. Εδώ θα πρέπει να «ακούσουμε» τα παιδιά μας, πηγαίνοντας τα μια βόλτα στο βιβλιοπωλείο. Αν για παράδειγμα, τους αρέσουν τα κόμικς, θα τα αφήσουμε να διαλέξουν κόμικς και θα ενισχύσουμε αυτή τους την προτίμηση με βιβλία που τα παροτρύνουν να φτιάξουν τις δικές τους ιστορίες.
Δραστηριότητες σε κάποιο camp. Αν το παιδί αγαπά τη ρομποτική, τα εικαστικά ή το θέατρο, φοιτώντας σε ένα εξειδικευμένο camp, μπορεί να αποκτήσει δεξιότητες και ερεθίσματα ίσως πιο σημαντικά από τα μαθησιακά ελλείματα που έχει. Η αγάπη για αυτό που μαθαίνουμε καλλιεργεί πάντοτε τη δημιουργικότητα και ανοίγει νέους ορίζοντες στη σκέψη, με αποτέλεσμα ακόμη και η σχολική γνώση να βρίσκει πρόσφορο έδαφος.
Συμπέρασμα
Όλα τα παραπάνω αποτελούν διαφορετικές εκδοχές εξάσκησης του νου και εκμάθησης γνωστικών δεξιοτήτων, που εμείς ως γονείς καλούμαστε να κρίνουμε, να αξιοποιήσουμε και να χρησιμοποιήσουμε ανά περίσταση. Αν παρατηρούμε μεγάλα μαθησιακά κενά, ίσως ένας συνδυασμός από αυστηρά καθορισμένες ώρες μελέτης, παιχνιδιού και ξεκούρασης να είναι πιο αποδοτικός. Όμως εκτός από τις μαθησιακές ανάγκες του παιδιού μας, τεράστιο ρόλο παίζει και η στάση του απέναντι στη μελέτη. Για ένα πολύ αρνητικό παιδί, δεν θα επιλέξουμε το μοντέλο του «δασκάλου», αλλά κάποιο άλλο που θα μοιάζει περισσότερο με παιχνίδι. Επειδή ωστόσο είναι καλοκαίρι και περίοδος διακοπών, η οποιαδήποτε μάθηση θα πρέπει να συνδυάζεται με παιχνίδι, σωματική δραστηριότητα και στιγμές απόλυτα ελεύθερου χρόνου, αλλά και χρόνου που θα περάσουμε όλοι μαζί σαν οικογένεια. Αν ο χρόνος αυτός είναι εκ των πραγμάτων πολύ περιορισμένος, ας μην τον σπαταλήσουμε αναλαμβάνοντας να παίξουμε το ρόλο του δασκάλου. Είναι προτιμότερο να χτίσουμε όμορφες αναμνήσεις με τα παιδιά μας και κατά τη διάρκεια της νέας σχολικής χρονιάς να φροντίσουμε να καλύψουν τα όποια κενά τους!
